CHỨC NĂNG NỘI TIẾT CỦA TINH HOÀN
Trục hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn đóng vai trò rất quan trọng trong chức năng nội tiết của tinh hoàn.
Vùng hạ đồi: GnRH được phóng thích ở vùng dưới đồi kích thích tuyến yên tiết FSH và LH. GnRH phóng thích mỗi 1-3giờ, mỗi lần vài phút.
Tuyến yên: tiết ra hai nội tiết tố FSH và LH. LH là chất chính kích thích tế bào Leydig sản xuất testosterone. FSH chịu trách nhiệm khởi đầu và duy trì sự sinh tinh và tác động trên tế bào Sertoli. Tế bào Sertoli nằm trong những ống sinh tinh, bao quanh các tế bào mầm đang phát triển, có vai trò dinh dưỡng và nâng đỡ tinh trùng.
Tinh hoàn tiết ra vài loại kích thích tố nam gọi chung là androgen gồm có testosterone, dihydrotestosterone, và androstenedion. Tuy nhiên testosterone có số lượng lớn nhất, nên được xem là kích tố nam quan trọng nhất. Testosterone được tạo bởi các tế bào kẽ Leydig nằm giữa các ống sinh tinh.
Hình: Trục hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn
“Nguồn: Hartmut Porst và cộng sự”
2. SỰ SINH TINH CỦA TINH HOÀN
Việc tạo tinh trùng xảy ra trong ống sinh tinh, bắt đầu từ lúc dậy thì, kéo dài suốt đời. Mỗi ngày có khoảng 100-200 triệu tinh trùng được tạo ra. Để có thể tạo ra số lượng lớn tinh trùng như trên, các tinh nguyên bào phải được tạo thêm bằng hiện tượng phân chia tế bào. Đây là điểm khác biệt so với phái nữ, vốn chỉ có một số lượng trứng nhất định từ lúc sinh ra và số lượng giảm dần theo thời gian.
Hình: Thiết đồ cắt ngang ống sinh tinh
“Nguồn: Campbell-Walsh Urology”
Ống sinh tinh có rất nhiều tinh nguyên bào ở 2,3 lớp ngoài cùng. Các tinh nguyên bào sinh sản để bảo toàn số lượng. Tinh nguyên bào đầu tiên là loại A, phân chia 4 lần để tạo thành 16 tinh nguyên bào loại B. Sau đó tinh nguyên bào loại B tiến về phía các tế bào Sertoli.
Khi trưởng thành, tinh nguyên bào B trở thành tinh bào I. Tinh bào I trở thành tinh bào II và sau đó thành tinh tử có 23 nhiễm sắc thể.
Trong những tuần lễ sau, các tinh tử được tế bào Sertoli nuôi dưỡng và tạo thành tinh trùng. Trong quá trình này, nhân tinh tử cô đặc, bào tương co lại, hình thành thể cực đầu và phát triển đuôi.
Quá trình hình thành tinh trùng từ tinh nguyên bào mất khoảng 72 ngày. Tinh trùng được phóng thích khỏi tế bào Sertoli vào lòng ống sinh tinh, sau đó đến mào tinh hoàn mất khoảng 2-12 ngày. Khoảng nửa lượng tinh trùng ở mào tinh hoàn người được trữ ở đuôi mào tinh hoàn.
Hình dạng tinh trùng: Đầu tinh trùng có thể cực đầu chứa men giống như trong các lysosome, gồm có hyaluronidase và men tiêu hủy protein rất mạnh. Các men này có vai trò quan trọng trong việc thụ tinh. Đuôi tinh trùng chứa ti thể để cung cấp năng lượng cho sự chuyển động. Bình thường tinh trùng đi theo đường thẳng với vận tốc từ 1-4 mm/phút
