- Cương dương vật kéo dài là gì?
Nguồn gốc bệnh Cương dương vật kéo dài – Priapism là từ Hy Lạp: vị thần Priapus God. Đây là vị thần về sinh sản và bảo vệ các khu vườn, vật nuôi, ông có dương vật rất to (hình 1)
Cương dương vật kéo dài (CDVKD) là sự cương cứng của dương vật kéo dài hơn 4 giờ mà không có sự kích thích về thể chất và tinh thần.
Hiện tượng này xảy ra khi máu bị ứ trệ bên trong dương vật và không thể thoát ra.
CDVKD tương đối hiếm (ít hơn 1 trường hợp trên 100.000 người mỗi năm).
Hầu hết những trường hợp CDVKD sẽ phục hồi hoàn toàn nếu được điều trị nhanh chóng.
Hình 1: Thần Priapus có dương vật rất to
- Nguyên nhân nào đưa đến CDVKD?
Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân của CDVKD là không rõ (vô căn).
Tuy nhiên, những bệnh nhân bị bệnh lý về máu, đặc biệt là bệnh hồng cầu hình liềm (Sickle cell disease – SCD), rất hay gặp phải tình trạng CDVKD. Một số trường hợp bệnh lý ác tính (ung thư máu) cũng gây tình trạng CDVKD.
Ngoài ra, CDVKD hay gặp ở các trường hợp sử dụng thuốc: các loại thuốc tâm thần, các chất kích thích.
Hiếm gặp hơn là tình trạng CDVKD sau thủ thuật y khoa: dùng thuốc tiêm vào thể hang để điều trị rối loạn cương hoặc làm các xét nghiệm khảo sát tình trạng cương.
- CDVKD có mấy loại?
Theo cơ chế bệnh sinh, CDVKD được phân thành 3 loại:
- CDVKD dòng chảy thấp hay CDVKD thể tĩnh mạch (thiếu máu cục bộ) là loại phổ biến nhất. Tình trạng này xảy ra khi máu bị ứ trệ trong thể hang mà không thoát ra được. Nếu không được điều trị sớm, CDVKD thể tĩnh mạch có thể dẫn đến xơ hoá thể hang và gây rối loạn cương dương vĩnh viễn.
- CDVKD thể tái diễn là một loại CDVKD dòng chảy thấp đặc trưng bởi sự lặp đi lặp lại tình trạng đau đớn, cương cứng kéo dài, tái phát nhiều lần trong đời.
- CDVKD dòng chảy cao hay CDVKD thể động mạch (không thiếu máu cục bộ) hiếm hơn và thường không gây đau. Nó thường xảy ra sau một chấn thương ở dương vật hoặc khu vực tầng sinh môn. Chấn thương ngăn máu trong dương vật lưu thông bình thường và gây dò động mạch – tĩnh mạch bên trong dương vật.
Hình 2: cơ chế gây CDVKD
- Làm sao để chẩn đoán CDVKD?
Bệnh sử: thời gian cương cứng, sự hiện diện và mức độ đau, tiền sử CDVKD và điều trị trước đó, chức năng cương dương hiện tại, sử dụng thuốc, các bệnh về máu, chấn thương dương vật hoặc khu vực giữa bìu và hậu môn (đáy chậu)
Khám thực thể: kiểm tra cẩn thận dương vật và đáy chậu
Xét nghiệm máu: lấy máu và phân tích từ thể hang của dương vật để xác định loại CDVKD
Chẩn đoán hình ảnh: siêu âm Doppler màu dương vật để khảo sát dòng máu chảy trong dương vật và MRI để đánh giá xơ hoá bên trong dương vật
- Điều trị CDVKD gồm những gì?
Mục tiêu của bất kỳ điều trị cho CDVKD là làm giảm cương cứng và ngăn ngừa rối loạn cương dương vĩnh viễn.
5.1 CDVKD thể tĩnh mạch:
Là một trường hợp cấp cứu và nên được điều trị càng sớm càng tốt.
Thời gian cương cứng càng lâu sẽ càng ảnh hưởng đến độ nghiêm trọng của rối loạn cương dương về sau.
Tuỳ vào thời gian từ lúc cương đến lúc nhập viện mà các bác sĩ sẽ chọn lựa phương pháp xử trí khác nhau: từ chọc hút máu thể hang cho đến các phương pháp phẫu thuật tạo thông nối giữa thể hang và thể xốp (hình 3 và 4)
Hình 3: Chọc kim tạo thông nối
Hình 4: phẫu thuật tạo thông nối
5.2 CDVKD thể động mạch:
Có thể không cần điều trị khẩn cấp vì lưu lượng máu đến dương vật không giảm. Xu hướng hiện nay là theo dõi và điều trị bảo tồn, nếu tình trạng cương không giảm có thể xem xét điều trị can thiệp nội mạch nhằm cắt đứt sự thông nối động tĩnh mạch gây CDVKD (hình 5)
Hình 5 : can thiệp nội mạch điều trị CDVKD thể động mạch
Cập nhật 2020
Theo Hướng dẫn điều trị của Hội Niệu khoa Hoa Kỳ (AUA),
Hội Niệu khoa Châu Âu (EAU) và Hội Y Học Sinh Sản Hoa Kỳ (ASRM)
